چکیده :
از آغاز زندگى ابونصر على بن احمد اسدى طوسى اطلاعى در دست نيست .
« دوره بلوغ او در شاعرى مصادف بود با انقلابات خراسان و غلبه سلاجقه بر آن ديار و برافتادن حكومت غزنويان از آن سامان.چون اسدى محيط مساعدى در چنين وضع نابسامان براى هر شاعرى، نمى يافت، ناگزير خراسان را ترك گفت و بار اقامت در آذربايجان افكند. »سال وفات وى را 465 نوشته اند.
آثار و تأليفات اسدى :
1. لغت فرس : اولين لغت نامه فارسى، حاوى حدود يك هزار و دويست لغت است. وى اين كتاب را براى شاعران معاصر خود كه در ارّان و آذربايجان مى زيسته اند تأليف كرده تا بتوانند مشكلات خود را در زبان درى برطرف كنند. ترتيب كلمات در اين فرهنگ نامه برحسب حروف آخر آنهاست.
2. مناظرات مشتمل بر چهار قصيده است، هر كدام در موضوعى خاص. مناظره در اصطلاح به شعرى گفته مى شود كه در آن دو طرف سخن (دو انسان، يا حيوان، يا دو شىء يا دو مفهوم) هر يك خواصّ و امتيازات خود را برشمرند و خود را بر ديگرى ترجيح دهند. چهار مناظره عبارت است از: مناظره آسمان و زمين، مغ و مسلمان، تير و كمان، شب و روز.
3. گرشاسپ نامه موضوع اين مثنوى حماسى كه نه هزار بيت دارد، داستان گرشاسپ، پهلوان سيستانى، جد اعلاى رستم است كه در هند و ساير ممالك رزم ها كرده و شهرت يافته است. نظم اين مثنوى در 458 به پايان آمده است.
گرشاسپ نامه را يك منظومه حماسى كامل بايد شمرد، تقريباً با اغلب خصوصياتى كه در شاهنامه هست، همسان است. مأخذ اين منظومه بى ترديد گرشاسپ نامه ابوالمؤيد بلخى بوده كه خود دفترى بزرگ از شاهنامه او محسوب مى شود.
