(خلاصه مقاله)
از مهم ترین پرسش های بشر دوران معاصر، چند و چون نسبتی است که اندیشه الهی مهدویت با انسان برقرار خواهد کرد. این مقاله جستاری است در باب انسان شناسی در اندیشه مهدویت و در پی پاسخی است برای پرسشی چند.
نخست اینکه همین جمعیت های کنونی کشورها در کجای اندیشه مبارزاتی مهدویت هستند؟ در این مقاله خواهم گفت که نسبت قیام مهدی با توده های مردمان از نوع حرکت مخالف جریان آب نیست، بلکه همراهی آنها را در پی خواهد داشت و این مردم سالارانه ترین شکل خیزش جهانی است؛ «همه با هم با شعاری واحد برای برپایی هدفی واحد».
این امر در بعد اجرا ایجاب می کند که شعار خیزش ایشان و دعوتی که می کنند مبنایی فراگیر و انسانی داشته باشد و البته چنین است؛ خیزش مهدویت بر مشترکات انسانی بنا شده است و شعار محوری این خیزش بزرگ امری فرامرزی است که نوع انسان را مخاطب قرار می دهد و لذا پاسخی فراگیر خواهد شنید.
پرسش دیگر این است که رویکرد اندیشه مهدویت در پرورش استعدادهای انسانی چیست و برای رستگاری انسان چه نسخه ای پیچیده است؟ پاسخ آن است که همه اندیشه مهدویت تدبیر تربیت مردمان است و اندیشه ورز این مکتب آسمانی نیز دانای راز مردمان گیتی است و آنگاه که رخ بنماید، مردمان خویشتن خویش را خواهند شناخت و درمان دردهایشان را خواهند یافت. همچنین در این مقاله می گویم که آن حضرت به ویژگی بی نظیر «اجازه تصرف در نفوس» متصف است که موهبت خداوند به مردمان آخر زمان است.
آخرین پرسش درباره تمثیل «خیزش با شمشیر» است. در روایات مکرر آمده است که آن حضرت «یقوم بالسیف» یعنی شمشیر به کف می گیرد و بر می خیزد تا بساط ظلم و جور برچیند. آیا زبان شمشیر و زور منافی اختیار و آزادی انسان نخواهد بود؟ آیا حق انتخاب و سرنوشت زیر سوال نمی رود؟
رهیافت حل معمای این متناقض نما که در مقوله خیزش با شمشیر نهفته است را باید در شعار آغازین انقلاب جهانی آن حضرت بجوییم «تا زمین را از عدل و قسط آکنده سازد چونان که از ظلم و جور انباشته شده است». انقلاب مستلزم تحول است و تحول تدریجی است و شرط نخستش همراهی مردمان است. اول باید مردمان را بر اساس فراگیرترین مشترکاتشان همراه کرد و آنگاه هدف های نهایی را برپا نمود. لذا فراخوان اولیه ایشان برای برپایی آن زمینه، فراخوانی است به برپایی عدالت و قسط.
پس یقینا قیام مهدی عج با اقبال سراسری مردمان آغاز می شود و فقط مخالفان زمینه های پرورش مردمان که از روز هبوط در کار عدالت کارشکنی کرده اند از میان خواهند رفت و کدامین مردمی است که با حذف این جماعت از سر ستیز در آید؟ اگر امید به هدایت مخالفی یا دشمنی باشد، شمشیر در نیام خواهد ماند و البته جایی که امید هیچ رهیافتی در کار نیست مردمان نیز برآمدن شمشیر را تصدیق خواهند کرد.

hajmohammadi@iribnews.ir