انـتـظـار از ايـن زاويـه كـه تـمامى اديان و مذهب (مژده ظهور مـنـتظر) را داده اند, از ديرباز فراوان مورد بحث و پژوهش قرار گـرفـته است; اما از اين منظر كه امام مهدى(ع) از امت اسلامى چه انـتـظاراتى دارد و مسووليت جامعه اسلامى و مومنان در پيشگاه آن حضرت چيست؟ كمتر مورد كنكاش واقع شده است.
در ابـتـدا به نظر مى رسد, پيرامون مكتب اهل بيت(عليهم السلام) دو نوع وظيفه دارند: الف) وظايفى كه تك تك افراد بايد آن را انجام دهند.
ب) مسووليت هايى كه جامعه بايد عمل كند.

وظايف افراد:
بـه دلـيـل محدوديت فرصت, به عنوان نمونه, چند وظيفه را يادآور مى شويم:
1 ـ معرفت امام(ع)
طـبـيـعى ترين و بديهى ترين انتظارى كه از ما متوقع است, اين است كـه شـنـاخـت و مـعرفـت خـود را به امام عصر(ع) گسترش دهيم. در روايات مى خوانيم: (هـركـس بـمـيـرد و امـام زمان خود را نشناسد, مانند مردم عصر جاهليت مرده است. (1)
شناخت امام و حجت خداوند سبحان, چنان اهميت دارد كه مـعصـومـان(عـلـيـهم السلام) سفارش كرده اند: دست استمداد به سوى پروردگار عالم دراز كنيم و بگوييم:
(الـلـهم عـرفـنى حجتك فانك ان لم تعرفنى حجتك ضللت عن دينى) (2) خـداونـدا! حـجت خود را به من بشناسان كه اگر حجت خود را به من معرفى نكنى, از دينم گمراه مى شوم.
امـام صـادق(ع) در بـيـان ارزش و جـايـگاه امام شناسى مى فرمايد: (هـركـس بميرد در حالى كه عارف به امام زمان خويش باشد, مانند آن اسـت كـه بـا حـضـرت قـائم و در خيمه وى زندگى مى كند.) (3)
2 ـ ايمان و اطاعت
بـعد از شـنـاخـت و مـعرفت نسبى ـ كه اولين وظيفه ماست.ـ تكليف دوم, ايـمان آوردن و پذيرش امام(ع) است. هرچه شناخت ما از امام عـمـيـق تـر و صـحـيـح تـر باشد, درجات ايمان و اعتقاد ما افزايش مى يابد. و اين دو مقدمه اطاعت از وى شمرده مى شود.
امام زين العابدين(ع) مى فرمايد: (مـن ثـبت على ولايتنا فى غيبه قائمنا اعطاه الله اجر الف شهيد مثل شهداء بدر و احد) (4)
كـسى كه در زمان غيبت قائم ما بر ولايت ما ثابت قدم باشد, خداوند اجـر هـزار شـهيـد مـانند شهيدان بدر و احد را به او عطا خواهد كرد.
3 ـ انتظار فرج
از جـمله وظايف شخصى معتقدان و محبان امام مهدى(ع), انتظار فرج اسـت. ايـن امر در متون ارزشمند حديثى مورد توجه و سفارش بسيار قرار گرفته است.
امـام صـادق(ع) فـرمـود: (هـركـه بميرد و منتظر امر (فرج امام عـصـر(ع) بـاشد, مانند آن است كه با حضرتش و در خيمه وى به سر مى برد.)
امـام صادق(ع) سپس اندكى مكث كرد و فرمود: (نه, بلكه مانند آن است كه در كنار وى شمشير مى زند و مى جنگد.)
آنـگـاه ادامه داد: (نه, به خدا سوگند, چنين شخصى مانند ياران رسـول خـدا(ص) خـواهـد بـود كه در كنار وى در ميدان نبرد شهادت طلبانه به پيكار مشغول بودند.) (5)
انـتـظـار فـرج و امـيد به آمدن منجى بشريت و شوق ديدار كسى كه مـى خـواهد به همه ناهنجارىها پايان داده, حكومت عدل الهى را به طـور كامل برقرار كند, مورد توجه همه امامان(عليهم السلام) بود.
سـدير مى گويد: من همراه مفضل بن عمرو, ابوالحسن و ابان بن تغلب خـدمـت امـام صـادق(ع) مشرف شديم, در حالى كه او روى خاك نشسته بـود, لـبـاسى كه آستين كوتاه داشت, پوشيده بود, بسياراندوهگين مـى نـمـود و مـانـنـد زنى كه فرزند عزيزش را از دست داده, گريه مى كرد و مى فرمود:
(سـرورم! غيبت تو خوابم را ربوده و استراحت و شادمانى ام را از مـيان برده است. سيد من! غيبت تو, مصيبت مرا پيوسته گردانيده و مـحـنـتها و گرفتاريهايم را پياپى ساخته, آب ديدگانم را جارى و ناله و اندوهم را برآورده است... .)
سـديـر گفت: چون حضرت را در اين حالت مشاهده كرديم, حيران شديم و نـزديـك بـود قـلـب مـا پـاره گـردد. گمان كرديم حضرت را زهر داده انـد يـا بـليه عظيمى از بلاياى روزگار بر او حادث شده است.
پـس عـرض كـرديـم: اى فـرزنـد بهترين خلق! خدا هرگز ديدگانت را گـريـان نـگـردانـد. چـه حادثه اى تو را گريان گردانيده است; چه اتفاقى افتاده كه چنين ماتم گرفته اى؟
حـضرت آه سوزناكى بركشيد و فرمود: (امروز صبح در كتاب (جفر) نـگـريـسته, ولادت حضرت صاحب الامر, درازى عمر وى, غيبت آن حضرت, طـول غيبت, ابتلاى مومنان در زمان غيبت, بسيار شدن شبهه ها در دل مـردم و مـرتـد شدن اكثر آن ها... را مشاهده كردم و اندوه بر من چيره شد.) (6)
اگـر امـام صادق(ع) پيش از تولد امام زمان(عج) براى او و مسائل مـربوط به وى چنين ناله سر مى دهد و اشك مى ريزد, وظيفه ما بسيار روشن و سخت خواهد بود.
4 ـ امتحان
هـمـان طـورى كـه مـى دانـيـد, عـصر پرمحنت غيبت براى شيعيان آل مـحمد(ص) عصر امتحان الهى است كه خداوند متعال پيروان ثابت قدم او را از مـدعـيـان دروغـيـن امتحان مى كند. و خود امام عصر(عج) فرموده اند:
(تـنـها كسانى بر عقيده غيبت پايدار مى مانند كه خداوند قلبشان را آزموده باشد. ) (7)
و على بن موسى الرضا(ع) مى فرمايد:
(سـوگند به خدا آنچه را كه چشم بدان دوخته ايد, رخ نشان نمى دهد مگر اين كه امتحان شويد.) (8)
اجـمـالا مـا در حـال امتحان هستيم و هر لحظه در برابر تكاليف و وظـايفى كه بر عهده داريم, آزموده خواهيم شد و طبيعى است كسانى كـه از ايـن امـتـحان سخت خداوند بزرگ سرفراز بيرون آيند و مهر تـاءيـيـد و قـبـول را بـگـيرند, از دوستان و ياران حضرت محسوب خـواهـنـد شـد و در ايـن زمـيـنـه نيز انتظارات ايشان را انجام داده اند.
الـبـتـه ايـن كـه مواد امتحانى چيست, فوايد امتحان كدام است و خـداونـد چـرا مردمان را امتحان مى نمايد, بحث جداگانه اى است كه مجال ديگرى مى خواهد.

وظايف اجتماع:
1 ـ شـنـاخـت ويـژگـى هـاى حكومت حضرت و فراهم آوردن مقدمات آن.
بخشى از ويژگى هاى عصر ظهور عبارت است از:
1 ـ فروپاشى حاكمان ستم و تصفيه دنيا از اهل باطل.
2 ـ غـلـبـه اسـلام بـر تـمـامـى اديـان و مـكاتب باطل و منسوخ.
3 ـ تشكيل دولت جهانى اسلام.
4 ـ پيشرفت فرهنگ و دانش و اخلاق و معنويت.
5 ـ اصلاح زمين و برقرارى عدل كامل الهى.
6 ـ عـمـران و آبـادى سـراسر زمين به گونه اى كه نقطه اى به صورت مخروبه باقى نخواهد ماند.
7 ـ بـه كـارگـيـرى كـارگـزاران دلـسـوز و عزل متصديان ناسالم.
8 ـ زنـده سـاخـتن سيره و رفتار رسول خدا و امامان معصوم(عليهم السلام).
2 ـ تبيين سيماى ملكوتى امام و حكومت او.
ايـن كـار سبب مى شود مردم شيفته حضرت و حكومت وى شوند و خود را بـراى ظـهور او آمـاده سـازنـد. روايات در اين باره بسيار است; براى نمونه امام صادق(ع) مى فرمايد:
(تـمـامى علم 27 حرف است و همه انبياء دو حرف آن را آورده اند.
آنـگـاه كـه قـائـم ما قيام كند, 25 حرف بر آن افزوده مى گردد و حـضـرت تـمـامـى عـلـوم را در مـيـان مـردم گسترش مى دهد.) (9)
امـام مـهدى(ع) ياران خود را براى عمران و آبادى اعزام مى كند و آنـان را بـه عـدل, احـسان و آبادى سرزمين ها فرمان مى دهد. (10)
امـام پنجم در اين باره مى فرمايد: (هيچ مخروبه اى در زمين باقى نمى ماند مگر اين كه آباد مى شود.) (11)
... امـوال عمومى به گونه اى توزيع مى گردد كه نيازمند زكات يافت نمى شود. (12)
3 ـ پيروى از احكام الهى.
سـومـيـن وظـيفه اجتماعى امت اسلام, به ويژه شيعيان, وارد ساختن اسـلام در صـحـنـه زنـدگـى است. نمى توان به بهانه دوران غيبت از مـسـووليت شانه خالى كرد و از اجراى فرمان هاى خداوند سرباز زد.
از آن جـا كـه بـسيارى از قوانين اسلام تنها در پرتو حكومت دينى قـابـل اجـرا اسـت, تـشكيل حكومت اسلامى, به عنوان مقدمه عمل به فـرمـان هاى اسلام واجب خواهد بود. براين اساس, بايد در مسير حفظ (جـمـهورى اسلامى), اين يادگار ارزنده امام خمينى(ره) ـ كه به هـمـت بـلـنـد و اسـتقامت وى و مردم مسلمان ايران به دست آمد.ـ كـوشـيـد. اين وظيفه اى سنگين و دشوار است; اما به دليل ارزشى و ايـمـانـى كه دارد, بايد بدان همت گمارد. شايد علت اين كه حضرت رسـول(ص) امـت اسـلام را در زمـان غـيـبت, (برادران) خود خطاب فـرمـود و مـشـتـاق ملاقات آنان بود, همين باشد كه آنان وظيفه اى مهم, بزرگ و سخت برعهده دارند.
عـوف بن مالك مى گويد: روزى پيامبر(ص) فرمود: (كاش برادرانم را ملاقات مى كردم!) ابـوبكر و عمر گفتند: آيا ما برادران تو نيستيم با آن كه به تو ايمان آورده, هجرت كرده ايم؟
حـضرت فرمود: ايمان آورده ايد و هجرت كرده ايد, ولى كاش برادرانم را ملاقات مى كردم!
آن هـا گـفـتـه خود را تكرار كردند. حضرت فرمود: (شما اصحاب من هـسـتـيـد; ولـى بـرادران من كسانى هستند كه بعد از شما مىآيند (آنـان در حالى) به من ايمان مىآورند و مرا دوست دارند, يارى و تـصـديـقـم مـى كـنـنـد كه مرا نديده اند. كاش برادرانم را ملاقات مى كردم!) (13)

پى نوشتها
1 ـ كافى, ج 1, ص 371.
2 ـ اكمال الدين, ج 2, ص 342.
3 ـ بحارالانوار, ج 52, ص 142.
4 ـ همان, ص 125.
5 ـ همان, ص 126.
6 ـ نـجـم الـثـاقـب, چـاپ مـركـز فـرهـنگى مسجدجمكران, ص 741.
7 ـ نويد امن و امان, ص 177.
8 ـ مهدى موعود, ص 880.
9 ـ مهدى انقلابى بزرگ.
10 ـ يوم الخلاص, ص 395.
11 ـ منهاج البراعه, ج 8, ص 353.
12 ـ يوم الخلاص, ص 395.
13 ـ بحارالانوار, ج 52, ص 132.